“کفش تبریز”، از دیرباز به لحاظ کیفیت و تنوع و دوام  شهره خاص و عام بوده و حتی  تولید کنندگانی از کشورهای اروپایی جهت یادگیری نحوه تولید کفش به تبریز سفر می کردند.  اولین کارخانه چرم سازی در ایران در سال ١٣٠٨ در شهر تبریز شروع به فعالیت کرد و کفش تبریز همواره در زمینه صادرات گوی سبقت را از سایر صنایع ربوده بود و منبعی مهم برای ارتزاق مردم این شهر محسوب می شد.
تبریز هم اکنون ۶۰ درصد کفش کشور را تولید می کند اما این صنعت امروز دچار مشکلاتی شده است .

به گزارش شرح آنلاین جهت بررسی این مشکلات  خبرگزاری ایسنا میزگردی را با حضور، جمعی از فعالان این عرصه و سازمان صنعت، معدن و تجارت استان برگزار و موضوعاتی نظیر “وضعیت تولید کفش تبریز با محوریت توانمندی ها و ظرفیت های موجود در این عرصه، بررسی وضعیت بازار فروش داخلی کفش تبریز، بررسی میزان صادرات کفش تبریز و علل کاهش و یا افزایش صادرات این صنعت، اصلی ترین چالش ها و مشکلات تولید کنندگان کفش با محوریت مشکلات مالی واحد های تولیدی و واردات کفش خارجی و برنامه های اتحادیه برای تبریز ۲۰۱۸ با محوریت زمینه سازی برای ثبت ملی، توسعه گردشگری” و … را بررسی کرد.

محور اول: وضعیت تولید کفش تبریز با محوریت توانمندی ها و ظرفیت های موجود 

“علیرضا جباریان فام”، رئیس اتحادیه کفاشان تبریز در این میزگرد گفت: صنعت کفش تبریز از قدمتی دیرینه برخوردار بوده و به دلیل دسترسی به جاده ابریشم، کفش تبریز توسعه یافت و توسط گردشگران داخلی و خارجی زبان زد شد.
|
وی با بیان این‌که در حال حاضر، ۹۰ درصد کفش دستدوز چرمی کشور،  در تبریز تولید می شود، ادامه داد: در گذشته، صادرات کفش از استان به کشور های مختلف از جمله روسیه، اکراین، ترکیه و… به طور قابل توجهی انجام می شد، اما در حال حاضر با توجه به این‌که بازار کفش با رکود مواجه شده، وضعیت صادرات کفش استان چندان مطلوب نیست، به طوری‌که سهم صادرات استان به طور رسمی حدود سه میلیون دلار، و صادرات به طور غیررسمی حدود ۱۰ میلیون دلار است.

وی  یادآور شد: به علت رکود اقتصادی حاکم در جامعه تولید کفش نیز کاهش یافته و تازمانی که تعرفه های گمرکی کاهش پیدا نکند تولیدات داخلی نیز رونق پیدا نخواهد کرد.

“جعفر فرزانه”- یکی از تولید کنندگان کفش تبریز نیز در این خصوص گفت: اگر بخواهیم تنها به برند کفش تبریز افتخار کنیم، نمی توانیم در زمینه صادرات پیشرفت کنیم؛ متاسفانه یکی از عمده مشکلات موجود در صنعت کفش، عقب ماندن از پیشرفت های علم روز است؛ که این امر منجر شده تا سایر کشورها از لحاظ تولید کفش های مدرن و با کیفیت ازما سبقت بگیرند.
|
وی ادامه داد: علارغم این‌که  ۶۰درصد کفش کشور در تبریز تولید می شود اما میزان صادرات کفش از این استان محدود شده است؛ در حالیکه خراسان رضوی هشت درصد تولید کفش را به خود اختصاص داده، رتبه یک را در صادرات کفش کسب کرده است.

این تولید کننده کفش عنوان کرد: باید براساس سلیقه مشتری کفش را تولید کنیم؛ چراکه این امر علاوه بر رونق تولید در افزایش میزان صادرات نیز موثر خواهد بود.

“آرش نامی”- تولید کننده کامپاندهای پی وی سی کفش نیز در این خصوص اظهار کرد: با وجود اینکه آوازه کفش تبریز از قدیم در تمام دنیا پیچیده و از پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های قابل توجهی برخوردار است اما به تازگی پای کشورهای خارجی به صنعت کفش تبریز باز شده است.
|
وی اضافه کرد: این صنعت به عنوان یک برند در سطح کشور شناخته شده، اما به دلیل اینکه حمایت های لازم از این صنعت نمی شود و از لحاظ مدیریت و کنترل با ضعف مواجه بوده و این صنعت کم کم از بین می رود.

“سخاوت خیر” مشاور رئیس سازمان صنعت معدن و تجارت آذربایجان شرقی و دبیر کارگروه تسهیل و رفع موانع تولید استان در این خصوص خاطرنشان کرد: در تمامی کشورها برخی از صنایع از مزیت های خاصی برخوردار بوده و به عنوان صنایع سود آور به شمار می رود، “کفش تبریز” یکی از برندهای ایران است به طوریکه کره جنوبی برای فروش کفش تبریز اعلام آمادگی کرده است.
|
وی با بیان این‌که صادرات کفش تبریز روبه رشد است، یادآور شد:  صنعت کفش تبریز جزو صنایع پیشرو ایران و استان بوده و تنها راه نجات این صنعت صادرات است؛ خوشبختانه میزان صادرات کفش تبریز نسبت به سال ۹۲ افزایش یافته، و حدود ۵ درصد از صادرات کل کشور را آذربایجان شرقی به خود اختصاص داده است.

دبیر ستاد کارگروه رفع موانع تولید استان افزود: آشنا نبودن تولیدکنندگان و فروشندگان با علم بازاریابی یکی از اصلی ترین دغدغه های ماست و نمی توانند کالا را براساس سلیقه مصرف کننده تولید کنند؛ بنابراین باید در راستای مرتفع کردن این مسائل گام های اساسی برداشته شود تا این صنعت بتواند به جایگاه واقعی خود در سطح ملی و بین المللی دست یابد.

خیرخواه متذکر شد: زمانی که جواز تاسیس برای سرمایه گذاری داخلی وخارجی برای احداث واحدهای تولیدی صادر می شود بعد از دو سال به مرحله تولید انبوه می رسد، ولی در این زمینه سهم تهران، خراسان و قم در مقایسه با تبریز از لحاظ تعداد جوازهای صادر شده بیشتر است.

“آرش پور اصل” -عضو کمسیون صادراتی اتحادیه کفاشان تبریز نیز با اشاره به ظرفیت های صنعت کفش تبریز گفت: تبریز از دیرباز یکی از پیشگامان صنعت کفش و چرم بوده و به عنوان پایتخت اصلی این صنعت در ایران شناخته می شود و از سویی تبریز قطب تولید کفش مردانه محسوب می شود.
|
وی ادامه داد: تولیدات کفش تبریز در شهر های مختلف کشور مورد مصرف قرار می گیرد و جهانیان تبریز را با کفش چرمی می شناسند؛ بنابراین برگزاری نمایشگاه های مختلف علاوه بر اینکه بهترین فرصتی برای تعامل فعالان صنعت کفش تبریز با فعالان صنعت کفش سایر کشورها ایجاد می‌کند، بلکه در جذب توریست و سرمایه های انسانی نیز می تواند موثر باشد.

محور دوم: بررسی وضعیت بازار فروش داخلی کفش تبریز

“علیرضا جباریان فام” -با اشاره به اشتغال مستقیم  چهار هزار نفر در صنعت کفش تبریز، گفت: حدود چهار هزار و ۳۰۰ واحد تولیدی کفش در تبریز دارای پروانه هستند که از این مقدار، حدود ۵۰۰ واحد خدماتی، دو هزار و۴۰۰ واحد تولیدی و یک هزار و ۴۰۰ واحد مربوط به فروش کفش است و همچنین حدود ۱۰۰ هزار نفر از این صنعت در تبریز امرار معاش می کنند.

وی با اشاره به علل کاهش جواز تاسیس واحد های تولیدی در بخش کفش، ادامه داد: از نظر واحد تولیدی اتحادیه کفاشان تبریز به عنوان بزرگترین اتحادیه تولیدی کشور می باشد که اکثریت واحد ها دارای پروانه کسب تولیدی است.

وی با تاکید براینکه مالیات بر ارزش افزوده یکی از مسائلی است که تمامی تولید کنندگان کفش با این موضوع دست و پنجه نرم می کنند، افزود: متاسفانه بیشتر واحدهای دارای پروانه بهره برداری، به دلیل مالیات بر ارزش افزوده، پروانه بهره برداری را باطل کرده و پروانه کسب برای واحد های خود صادر می کنند تا از مالیات بر ارزش افزوده معاف باشند ؛ در واقع واحدهای بزرگ تبدیل به واحد های کوچک می شود و همین امر منجر شده تا جواز تاسیس کاهش یابد.

رئیس اتحادیه کفاشان تبریز گفت: متاسفانه بیشتر تولید کنندگان با علم بازار یابی آشنا نیستند، و بیشتر به شیوه سنتی کفش تولید می کنند، بنابراین نیاز است تا  تولید کنندگان استان دوره های بازاریابی نوین را سپری کنند؛ چراکه دانستن علم بازاریابی منجر به توسعه اشتغال و رونق تولید می شود.

وی تصریح کرد: گاهی اوقات شاهد این هستیم که کفش های نامرغوب و بی کفیت به نام کفش تبریز در بین مردم به فروش می رسد؛ بنابراین برای مقابله با این امر، در نظر داریم کفش تبریز را شناسنامه دار کرده و بارکد مشخصی را برای کفش تبریز اختصاص دهیم.

جباریان فام  با بیان اینکه وضعیت تولید کفش تبریز چندان مناسب نیست، اظهار کرد: در حال حاضر تولید کفش تبریز ۴۰ درصد کاهش یافته و از سوی دیگر فروش کفش نیز به طور قابل توجهی کاهش یافته است؛ ولی باتوجه به اینکه سال گذشته کمپین حمایت از کفش ایرانی راه اندازی شد، این کمپین در زمینه کفش تبریز تاثیر بسزایی داشت و شاهد رغبت مردم به سمت کالای ایرانی بودیم.

جعفر فرزانه، تولید کننده کفش تبریز نیز در این بخش با اشاره به مشکلات بازار کفش تبریز، گفت: متاسفانه در حال حاضر تولید کنندگان به سبک سنتی عمل می کنند و بیشتر مغازه های کوچک اجاره ای هستند و به دلیل کمبود منابع مالی، برای خرید مواد اولیه مورد نیاز، به چک های بلند مدت روی می آورند؛ بنابراین باتوجه به اینکه فروش بسیار محدود است، دیگر نمی توانند برای پرداخت این چک ها اقدام کنند.

وی ادامه داد: خریداران آشنایی لازم  با کیفیت کیف و کفش چرم ندارند و قادر به تشخیص کفش تبریز با سایر کفش ها نیستند؛ بنابراین اطلاعاتی که فروشنده به خریدار می دهد را قبول دارند که بهتر است برای مقابله با این مشکل، کفش ها شناسنامه دار ودارای بارکد باشد .

این تولید کننده کفش اضافه کرد: اگر بخواهیم وضعیت بازار داخلی کفش تبریز توسعه یابد باید کشورهایی که هم از لحاظ صادرات و از لحاظ تولید و فروش در وضعیت بهتری هستند، برایمان الگو باشند.

فرزانه با بیان اینکه فروشگاه های زنجیره ای باعث افزایش فروش می شوند، گفت: در حال حاضر مشتری به دنبال فروشگاه های زنجیره ای است، چرا که در این فروشگاه ها کسی مشتری را مجبور به خرید اجناس نمی کند و مشتری کالا را از روی سلیقه خود انتخاب می کند که متاسفانه در تبریز چنین فروشگاه هایی محدود است.

آرش نامی، تولید کننده کفش نیز در این بخش اضافه کرد: واحدهای تولیدی در حوزه تکنولوژی دچار مشکل هستند در حالی که تکنولوژی دنیا روز به روز در حال پیشرفت است و اختلاف سطح تکنولوژی مورد استفاده ما با فناوری روز، همچنان وجود دارد.

وی ادامه داد: تولید کنندگان اصرار دارند کالا را به سبک سنتی تولید کنند؛ و هیچ گونه آشنایی با تکنولوژی جدید ندارند، و این موضوع سبب شده که تولید ما نسبت به رقبای خود در دنیا شاخص خوبی نداشته باشد و تصمیمات غلطی در زمینه برندینگ گرفته شود و از سویی در فضای رقابتی کالاهای ایرانی نتوانند به جایگاه واقعی خود در تجارت جهانی دست یابند.

“سخاوت خیرخواه”- دبیر ستاد کارگروه رفع موانع تولید و مشاوره سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان شرقی در این بخش اظهار کرد: رکود حاکم در جامعه، اقتصاد ایران را فلج کرده و از سویی توان خرید را تضعیف کرده است؛ بنابراین باتوجه به این‌که  قیمت کفش دستدوز تبریز بسیار بالاست، و تولید کنندگان به فکر افراد ضعیف جامعه نیستند و نمی توانند کفش را برای طبقات مختلف جامعه با قیمت و کیفیت مناسب تولید کنند.

وی با تاکید بر این‌که قیمت تمام شده باید براساس توان خرید مشتری باشد، افزود: طبیعی است با چنین شرایطی، علاوه براین‌که فروش داخلی کاهش می یابد بلکه مردم بدون در نظر گرفتن برند کفش به سمت برندهای خارجی با قیمت مناسب روی می آورند.

وی اضافه کرد: روز به روز خواسته ها و نیاز های مردم متفاوت می‌شود و امروزه مردم به سمت فروشگاه های بزرگ روی می آورند؛  اما متاسفانه نقش تولید کنندگان کفش تبریز در زمینه فروشگاه های بزرگ زنجیره ای بسیار کم رنگ است؛ به عنوان مثال در مجتمع های تفریحی پر مخاطب ما بیشترین سهم بازار را اجناس خارجی  تشکیل داده است.

خیرخواه تصریح کرد: تولید کنندگان ما تمامی اقدامات اعم از بازاریابی، فروش، تامین مواد اولیه، مدیریت و … را خودشان انجام می دهند که این یک معضل برای فروش است.

آرش پور اصل، تولید کننده کفش تبریز با بیان این‌که تفکر سنتی باید در صنعت کفش تغییر یابد، عنوان کرد: دیگر سبک فروش سنتی جواب گو نیست؛ البته شاید برای گردشگران جالب و جذاب باشد اما نمی تواند باعث رونق بازار فروش شود.

وی ادامه داد: برای مدیریت این ضعف باید فروشگاه های زنجیره ای با برند کفش تبریز ایجاد شود؛ همچنین راه اندازی جشنواره های فروش دوره ای و فصلی و برگزاری کلاس های فروش مدرن نیز می‌تواند امر موثری برای رونق بازار داخلی باشد.

محور سوم: بررسی میزان صادرات کفش تبریز و اصلی ترین چالش ها و مشکلات تولید کنندگان کفش

“علیرضا جباریان فام”- رئیس اتحادیه کفاشان تبریز در این بخش گفت: اولین کنسرسیوم صادراتی در صنعت کفش، در تبریز تشکیل یافته؛ چرا که یکی از راه برون رفت واحدهای تولیدی از رکود توجه به صادرات است.

وی با اشاره به اصلی ترین چالش های تولیدکنندگان کفش متذکر شد: متاسفانه قوانین مالیاتی چنان زیاد است که تولیدکنندگان با تمامی این قوانین آشنا نیستند؛ بنابراین همین امر منجر به تحمیل جرائم سنگین برای واحدهای تولیدی می شود.

وی مالیات بر ارزش افزوده را یکی دیگر از مشکلات تولید کنندگان صنعت کفش عنوان کرد و افزود:  علارغم این‌که قانون مالیات بر ارزش افزوده هنوز در دولت تصویب نشده و به صورت آزمایشی اجرا می شود، ولی هم اکنون بزرگترین معضل برای واحد های تولیدی شده است؛ که باعث شده تا قیمت تمام شده کفش بالا باشد.

رئیس اتحادیه کفاشان تبریز همچنین آشنا نبودن تولید کنندگان با روش تولید کفش، نبود رشته تخصصی صنعت کفش در دانشگاه و هنرستان را از دیگر مشکلات موجود در این صنعت برشمرد.

جباریان فام همچنین از امضای تفاهم نامه همکاری مشترک بین سازمان یونیدو، سازمان صنعت و معدن و تجارت، سازمان فنی وحرفه ای ، شرکت شهرک های صنعتی و اتحادیه کفاشان تبریز به منظور راه اندازی یک مرکز برای طراحی و توسعه کفش ایران  در تبریز خبرداد و گفت:  راه اندازی این مرکز نیازمند حمایت مسئولان می باشد؛ چراکه برای ورود صنعت کفش تبریز به تکنولوژی روز دنیا بسیار موثر است.

“جعفر فرزانه”- تولید کننده کفش تبریز در این بخش عنوان کرد:  اگر بخواهیم تنها به تولیدات خود اکتفا کنیم و هیچ گونه کفش خارجی وارد شهر نشود، علاوه بر اینکه نمی توان از لحاظ مد پیشرفت کرد، از سویی نیز نمی توانیم با رقبای خود رقابت کنیم .

وی ادامه داد: تنها باید تلاش کنیم تا جلوی کالای قاچاق و مالیات بر ارزش افزوده گرفته شود، چرا که در کفش  ۳۲ نوع مواد اولیه به کار گرفته می‌شود و به علت اینکه از هرنوع آن، مالیات بر ارزش افزوده گرفته می شود به تبع منجر به فلج شدن واحد تولیدی شده و از سوی دیگر بیکاری کارگران زحتمکش صنعت کفش را در پی دارد.

این تولید کننده کفش توضیح داد: اگر در مقابل ارزش افزوده، خدمات زیادی به تولید کننده ارائه دهند تولید کننده به راحتی می تواند برای پرداختن مالیات بر ارزش افزوده اقدام کند ولی متاسفانه هیچ گونه خدماتی را در اختیار تولید کننده قرار ندادند

“آرش نامی”- تولید کننده کامپاند های پی وی سی کفش نیز در این خصوص اظهار کرد: ایجاد واحد های طراحی و مدل سازی، تامین نقدینگی، استفاده از فناوری‌های نوین و بهره گیری از نیروی متخصص یکی از زیرساخت های ضروری برای تولید محصولات با کفییت در صنعت کفش است.

وی ادامه داد: متاسفانه یکی از چالش‌های عمده واحدهای تولیدی جذب منابع انسانی است، چرا که متخصصی برای فعالیت در عرصه کفش وجود ندارد و به جای اینکه آموزش های لازم را سپری کنند از ابتدای کار وارد این عرصه می شوند؛ این بدان معناست که در طراحی و مدل سازی کفش از تکنولوژی بهره نگرفتند.

این تولید کننده با بیان اینکه شاه کلید مشکلات ما در سیستم بانکی است، بیان کرد: با توجه به این که نرخ بهره و سپرده در سیستم بانکی بالاست؛ باعث شده صنعت و تولید در رکود به سر ببرند، تجار نیز دیگر علاقه مند برای همکاری و مشارکت در بازار های داخلی ما نیستند.

“سخاوت خیرخواه”-  دبیر کارگروه تسهیل و رفع موانع تولید استان نیز اظهار کرد: دانشگاه ها نمی توانند صنعتگران خوب و آشنا به قوانین کار تحویل جامعه دهند، چراکه علاوه بر اینکه دانشگاه در مسیر بی راهه قرار گرفته بلکه صنعت نیز در مسیر بی راهه قرار گرفته و افراد کم سواد و نا آشنا با علم روز را به کار گیری می کنند.

وی توضیح داد: سرمایه های فیزیکی همان سرمایه های مشهود شامل معدن، ساختمان و .. و سرمایه های نامشهود شامل منابع انسانی و برندهاست که ۲۱ درصد سرمایه های کشورهای پیشرفته مبتنی به سرمایه های فیزیکی و ۷۹ درصد مبتنی بر سرمایه های نامشهود است؛ متاسفانه در ایران برعکس است، در واقع ۲۱ درصد افراد به فکر علم و برند هستند و مابقی به دنبال ساختمان سازی، خرید و فروش و … هستند.

مشاور رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان با بیان این‌که ارتباط صنعت و دانشگاه در تجاری سازی علم اسفناک است، خاطرنشان کرد: با این روندی که پیش می رویم، چشم انداز صنعت کفش چندان روشن نیست. یکی از دغدغه‌های ما فرسوده بودن ماشین آلات واحدهای تولیدی است، واحدهای تولیدی ترکیه هر پنج سال یکبار  ماشین آلات خود را تعویض می کنند و تولید کنندگان ایرانی همان ماشین آلات دست دوم را خریداری کرده و در خط تولید خود قرار می‎دهند! بنابراین این عامل باعث وارد شدن صدمه به محصولات ما می شود.

خیرخواه نبود فرهنگ سازی کافی برای تولید داخلی و رغبت مصرف کنندگان برای خرید کالاهای خارجی را از عمده مشکلات و موانع تولید بیان کرد و افزود: سخت گیری سیستم بانکی و نرخ بالای سود، ضعف مدیریت واحد های صنعتی، ناهمخوانی مالیات با مالیات شرایط تولید، پایین بودن سطح تکنولوژی و فرسودگی ماشین آلات، عدم برخورد قاطعانه با قاچاق کالا، نبود قوانین ثابت حمایت از تولید و کمبود نقدینگی، محدود شدن فرهنگ سرمایه گذاری در کشور به ویژه در آذربایجان شرقی، بالابودن هزینه تولید و پایین بودن سود تولید در مقایسه با سود بازار دلالان، عدم شفاف سازی، بی ثباتی اقتصاد و تورم بالا ازجمله مشکلات و موانع تولید است.

آرش پور اصل تولید کننده کفش تبریز در این بخش با بیان این‌که پای ترکیه به صنعت کفش تبریز باز شده است، اظهار کرد: این امر باعث رغبت مردم به برند ترکیه شده به طوریکه ترکیه بازار تبریز را به دست گرفته و این امر سبب لطمه وارد کردن به بازار های صادراتی ما شده است که باید تمهیداتی برای مرتفع کردن این مشکل اندیشیده شود.

محور چهارم:  برنامه های اتحادیه کفاشان برای تبریز ۲۰۱۸، با محوریت زمینه سازی برای ثبت ملی، توسعه گردشگری

“علیرضا جباریان فام”- رئیس اتحادیه کفاشان تبریز در این بخش، عنوان کرد: همه نهاد ها و سازمان ها متناسب با وظایف خود در این راستا برنامه هایی تدارک می بینند و ما نیز سعی می کنیم از این فرصت برای معرفی صنعت دیرینه کفش تبریز به سایر کشور ها نهایت استفاده را ببریم.

وی ادامه داد: بنابراین سعی می کنیم در سال ۲۰۱۸ همایش بین المللی کفش و چرم را برگزار کنیم و این صنعت را به جهانیان بشناسانیم و از سویی نیز تلاش می کنیم این صنعت را به ثبت ملی برسانیم.

سخاوت خیرخواه، دبیر کارگروه تسهیل و رفع موانع تولید استان در این بخش گفت: در تبریز ۲۰۱۸ اتفاق خاصی نمی افتد و تنها ممکن است باعث افزیش درصد کمی از گردشگر شود؛ اما یک فرصت بسیار مناسبی برای بهره گیری از علم روز دنیا در صنعت کفش، معرفی این صنعت به گردشگران خارجی و افزایش فروش کفش و سایر صنایع است؛ امیدواریم بتوانیم از این فرصت استفاده کنیم.

بر اساس این گزارش، باتوجه به اینکه صنعت کفش تبریز یک صنعت اشتغال زا و ارز آور و تاثیر گذار در عرصه اقتصاد و تجارت استان است، انتظار می رود با رفع موانع و مشکلات ذکر شده در این میزگرد، آموزش افراد متخصص و ارائه حمایت های دولتی،  هر روز شاهد توسعه و رونق این صنعت باشیم.