یکی از هنرمندان مشهور ترکیه به این تهدید شده که زبانش به زودی بریده خواهد شد. اما چه کسی چنین تهدید خشن و وحشتناکی را بیان کرده است؟ شاید تعجب کنید. اما پاسخ چنین است: رئیس جمهور. بله. این رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه است که یک خواننده زن را تهدید کرده و در یک سخنرانی عمومی اعلام کرده که بریدن زبان سزان آکسو را وظیفه خودش می داند و از این کار ابایی ندارد.

اما این فقط یک نمونه است و متقابلاً، یک روزنامه نگار زن که شب گذشته توسط پلیس ضربت دستگیر شده، سخنان بسیار تندی علیه اردوغان بر زبان آورده است. به باور بسیاری از تحلیلگران، عرصه رقابت سیاسی بین دولت و احزاب مخالف در ترکیه، عملاً به میدانی پر از تنش و خشونت کلامی تبدیل شده و این وضعیت می تواند منازعات خطرناکی را به دنبال بیاورد.

از توهین دینی تا تهدید به بریدن زبان

سزان آکسو از خوانندگان بسیار مشهور موسیقی ترکیه که طرفداران میلیونی دارد، اخیراً در یک ترانه، الفاظ نامناسبی علیه حضرت آدم و حوا به کار برده است. این اقدام آکسو در رسانه های تحت امر حزب حاکم ترکیه، با واکنش های گسترده ای روبرو شد.

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه در واکنش به این موضوع گفت:«اگر کسی به حضرت آدم (ع) و والده مکرمه ما حوا توهین کند، ما ساکت نمی نشینم و بریدن زبان او را دِینی بر گردن خود می دانیم.»

کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق که او را به عنوان مهم ترین رهبر مخالفین اردوغان می شناسند، معتقد است که سخنان آکسو، در چهارچوب آزادی بیان قابل قبول است و نباید تا این اندازه علیه او حساسیت به خرج داد.

او معتقد است که بسیاری از شعرا و آهنگسازان دیگر نیز در اشعار و نوشته های خود، به موضوع هبوط اشاره کرده و از این که آدم و حوا سیب را بدون اذن الهی خورده و باعث شده اند بشر به زمین رانده شوند، گله مند هستند و سزای چنین چیزی، قطع زبان نیست.

احمد داود اوغلو رهبر حزب آینده در این مورد گفته است:«توجه به باورها و اعتقادات دینی مردم مهم است و نباید به هیچ کدام از ارزش های دینی توهین کنیم. اما زبان رئیس جمهور و ادبیات او، به هیچ وجه قابل قبول نیست. اگر بخواهید در دفاع از دین، این و آن را تهدید به بریدن زبان کنید، پیش از هر چیز به خود دین لطمه زده اید.»

توهین به شخص رئیس جمهور

صدف کاباش، یکی از روزنامه نگارانی است که همواره در حمایت از  حزب جمهوری خلق و کمالیست ها و علیه اردوغان و اسلامگرایان، صحبت کرده است.

او به تازگی در یک میزگرد تلویزیونی که توسط شبکه تلویزیونی اینترنتی برگزار شد، سخنان تندی علیه رئیس جمهور ترکیه بر زبان آورد.

کاباش  از یک ضرب المثل قدیمی استفاده کرده و گفت: «پیشینیان ما گفته اند، اگر یک گاو را وارد کاخ کنید، گاو پادشاه نمی شود اما می تواند کاخ را آخور کند.» با توجه به این که در ادبیات حزب جمهوری خلق، همواره به جای عبارت «نهاد ریاست جمهوری»، از کلمه «کاخ» استفاده می شود، واضح است که منظور روزنامه نگار مزبور، توهین به بالاترین مقام ترکیه بود. واضح است که توهین زشت و نا به جایی بوده، اما مساله اینجاست که این روزنامه نگار به خاطر استفاده از این عبارت، نیمه شب در منزل خود توسط پلیس ضربت دستگیر شده ولی روزنامه نگاران وابسته به حزب حاکم که به راحتی سران مخالفین را خائن، مزدور، دشمن و تروریست خطاب می کنند، هیچگاه مورد بازخواست قرار نمی گیرند.

علاوه بر این، تیم پرشماری از وکلای مدافع اردوغان تاکنون در چندین محکمه ترکیه، صدها پرونده به اتهام توهین به رئیس جمهور، علیه افراد مختلف گشوده اند.

فهمی کورو از تحلیل گران موافق عبدالله گل و مخالف اردوغان گفته است:«عبارتی که توسط صدف آکباش به کار رفته، بی ادبانه و سبک بود. اما نیازی به دستگیری و غوغا نیست. خیلی وقت ها، باید بی اعتنایی کرد و از کنار چنین توهین هایی گذشت تا همه بدانند که این توهین و عبارت ناپسند، به خود آن متکلم بازگشته است. توصیه من به رئیس جمهور این است که در برابر چنین رویدادهایی صبور باشد.»

شکایت از اردوغان برای ۵ قوروش

چند روز پیش، رهبر حزب جمهوری خلق در یک دادگاه ترکیه، توانست رئیس جمهور را به پرداخت غرامت به جرم توهین محکوم کند. اما ماجرای این پرونده نیز ابعاد سیاسی و طنازانه خاصی دارد.

ماجرا از این قرار است که کمال کلیچدار اوغلو، در دادگاه آنکارا علیه رئیس جمهور ترکیه شکایت و اعلام کرد:«در سال ۲۰۲۰ میلادی، در یک سخنرانی عمومی، به من توهین کرده و خواهان آن هستم که شخص وی محکوم شود و ۵ قوروش خسارت به من پرداخت کند.»

قاضی پس از بررسی پرونده، حکم به محکومیت اردوغان داد و حالا او باید ۵ قوروش به رهبر ج.ه.پ پرداخت کند. جلال چلیک وکیل مدافع رهبر ج.ه.پ گفته است: «فکر می ­کنم نیازی به توضیح ندارد. جناب کلیچدار اوغلو، با این اقدام خود نشان داد که دقیقاً به اندازه ۵ قوروش برای اردوغان، ارزش قائل است و او را یک آدم ۵ قوروشی می داند.»

خطر تبعیت هواداران دوآتشه

هر کدام از احزاب سیاسی ترکیه هواداران بسیاری دارند و در این میان، هر دو حزب عدالت و توسعه و حرکت ملی، یعنی احزاب اردوغان و باغچلی، به این مشهورند که هواداران تند و فاناتیکی دارند که در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی، به راحتی مخالفین را به کشتن تهدید می کنند. احزاب دیگر نیز هواداران تندی دارند و به همین راحتی، فضای دوقطبی سیاسی و حزبی در ترکیه، به دوقطبی اجتماعی و بالارفتن احتمال تنش بین مردم منجر می شود.

در پایان باید گفت، مردم ترکیه، همچنان که در مورد تیم های فوتبال این کشور، تعصب دارند، در مورد احزاب سیاسی نیز در بیان عواطف خود ابایی ندارند و مشارکت بالای ۸۰ درصد در انتخابات، نشان دهنده این است که شهروندان بی طرف در اقلیت هستند.

در نتیجه احزاب سیاسی، نهادهای اجتماعی مهمی برای اثرگذاری بر افکار و احساسات مردم هستند و رهبر یک حزب، در آنِ واحد، هم می تواند مشوقی برای صلح و ثبات و آرامش باشد و هم دعوت کننده به تندی و افراط، در نتیجه لفاظی ها، جدل های تند، فحاشی و توهین در سطح سران احزاب سیاسی، در بدنه جامعه و در میان هواداران نیز می تواند خطرناک و دردسرساز باشد.