اقدام جنجالی اردوغان در ادلب سوریه، بازتاب گسترده ای در رسانه های ترکیه پیدا کرد.

حزب عدالت و توسعه به عنوان حزب حاکم ترکیه، با ماشین تبلیغاتی عظیم خود، در صدد آن است که بازگرداندن آوارگان سوری به کشورشان را همچون یک حماسه و اقدام انسانی مهم جلوه دهد. در همین راستا، پنجاه هزار واحد مسکونی در ادلب توسط ترکیه ساخته شده و به آوارگان تحویل داده شد.

سلیمان سویلو وزیر کشور کابینه اردوغان، که به عنوان یک شخصیت جنجالی و پرحاشیه شناخته می شود، به طور غیرقانونی و بدون مجوز دمشق به ادلب سفر کرد و کلید خانه ها را در مراسمی تحویل داد که سخنران اصلی آن اردوغان بود. اردوغان با ویدیو کنفرانس برای حاضرین به صورت زنده صحبت کرد و مدعی شد که بازگرداندن داوطلبانه یک میلیون پناهجوی سوری، در دستور کار دولت است.

سیاست ساخت خانه های بریکت

پنجاه هزار واحد مسکونی کوچک که به شکل ویلایی و همسان در ادلب توسط دولت ترکیه ساخته شده، در واقع خانه های ارزان سازی هستند که احداث آنها، زمان و هزینه چندانی لازم ندارد.

این خانه ها را بریکت می نامند. بریکت نیز در واقع همان خشت است و در ساخت خانه هایی که دولت اردوغان برای آوارگان ساخته از نوعی خشت استفاده شده که ترکیبات آن شامل پودر زغال سنگ و برخی مواد قیری است.

این خشت ها، گزینه خوبی به عنوان جایگزین آجر و بلوک های سیمانی هستند. چرا که برای ساخت یک بلوک سیمانی، علاوه بر ماسه و سیمان و آب، به نیروی تولید و هزینه حمل و نقل بالا نیاز است. اما بریکت زغالی، سبک و کم هزینه است، سریع و آسان ساخته می شود، حمل و نقل و دیوارگذاری آن نیز، بسیار سریع و مقرون به صرفه است.

این در واقع یک سیاست مهم دولت اردوغان، برای ایجاد یک راه میانبر است تا آوارگان را به سوریه بازگرداند و از شر انتقادات مداوم مخالفین خود، در امان بماند. چرا که موضوع حضور ۴ میلیون آواره سوری در ترکیه، به یک چالش سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مهم تبدیل شده و صدای خیلی ها درآمده است.

کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق، دیروز پیامی منتشر کرد که در آن، ادعای اردوغان در مورد بازگرداندن یک میلیون آواره سوری را نادرست دانسته و گفت:«اردوغان! ول کن این حکایت ها را! همین الان هم دسته دسته پناهجوی سوری وارد مرزهای ما می شود. اگر در ادعای خود صادق هستی، از مرزبانان بخواه هیچ فردی را به داخل راه ندهند. چیزهایی که می گویی، واقعیت ندارد.»

ترکیه و سوالات بی پاسخ در مورد سوریه

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه تلاش کرده تا کشورش را مانند یک منجی معرفی کند که در اوج انسانیت و برادری، به فکر مردم سوریه است!

وی اعلام کرده که سیاست کشورهای اروپایی در قبال موضوع آوارگان و پناهجویان، مبتنی بر بی اعتنایی، بیرحمی و تبعیض های ملی گرایانه و نژادپرستانه است. با این حال، شرایط بر روی ارض واقع به شکل دیگری است و سیاست های دوگانه و متناقض ترکیه در قبال تحولات سوریه، این سوالات را به ذهن هر کسی متبادر می کند:

۱٫ترکیه صدها گروه مسلح ضد حکومت بشار اسد را سازماندهی کرده و از آنان یک ارتش صد و بیست هزار نفری ساخته که به طور کامل، از سوی دولت آنکارا، تجهیز و تسلیح شده و صدها میلیون دلار هزینه بر دست مردم ترکیه گذاشته است. آیا اردوغان حاضر است به منظور عادی شدن روابط آنکارا – دمشق و بازگشت کامل آوارگان، این ارتش غیرقانونی را منحل کند؟

۲٫روسیه و ایران به عنوان دو شریک ترکیه در همکاری منطقه ای «روند آستانه»، همواره از این گلایه کرده اند که ترکیه حاضر نیست تعهدات خود را در قبال ادلب عملی کند. سوال اینجاست: با اسکان ده ها هزار نفر از آوارگان در خانه های ساخت ترکیه، آیا اردوغان حاضر است تکلیف سلفی های تندرو مسلح را نیز روشن کند یا خیر؟

۳٫گفته می شود که خطاها و تصمیمات شخصی و یکجانبه اردوغان در سیاست خارجی، هزینه های سنگینی بر دست ترکیه گذاشته و چرخش و دنده عقب در روابط ترکیه با رژیم صهیونیستی، امارات، عربستان و مصر، یک استراتژی ناگزیر است. حال باید دید آیا این چرخش، شامل سوریه نیز می شود یا خیر؟

۴٫هزاران خانواده ثروتمند سوری، در ترکیه شرکت تاسیس کرده و با انتقال ثروت و سرمایه های خود به استانبول و آنکارا و استان های دیگر، تابعیت ترکی گرفته اند. علاوه بر این، هزاران دکتر، مهندس، پرستار و تکنیسین سوری در ترکیه شغل گرفته اند. حالا سوال اینجاست: آیا سیاست بازگرداندن آوارگان برای همه است؟ یا فقط پناهجویان فقیر می روند و پولدارها و متخصصین می مانند؟

۵٫بسیاری از تحلیل گران سیاسی در ترکیه معتقدند که سیاست های غلط اردوغان، بحران سوریه را پیچیده تر کرده و موجی از ناامنی منطقه ای و از دست رفتن سرمایه های اکنون و آینده را به دنبال آورد. آیا دولت اردوغان حاضر است به طور آشکار، خطای خود را بپذیرد؟

۶٫در شرایطی که هنوز هم بخش هایی از ترکیه در اشغال ارتش ترکیه و افراطی های مورد حمایت آنکارا است، ژست خانه سازی برای آوارگان، تا چه اندازه پذیرفتنی است؟

۷٫آیا ساخت خانه فقط برای سوری های سلفی طرفدار ترکیه در ادلب است یا ساخت خانه در دیگر مناطق سوریه هم ممکن خواهد بود؟

۸٫آیا ترکیه حاضر است ادامه روند خانه سازی را با راهنمایی مشاورین سازمان ملل پیش ببرد یا فقط اهداف سیاسی – امنیتی خود را دنبال خواهد کرد؟

در پایان باید گفت، موضوع بازگشت آوارگان سوری به کشورشان، از یک موضوع انسانی و تراژیک، به یک مساله کاملاً سیاسی تبدیل شده و هر کدام از دو قطب اردوغان و مخالفین او، در صدد آن هستند تا به گونه ای متفاوت، در مسیر اهداف حزبی شان، از این مساله بهره برداری سیاسی کنند. در نتیجه می توان چنین پیش بینی کرد که پس از انتخابات سال ۲۰۲۳ میلادی ترکیه، بحث بر سر ماندن یا نماندن آواره و پناهجوی سوری در استانبول و شهرهای دیگر، به یک باره فرو بنشیند.