روز گذشته نانسی پلوسی رئیس کنگره آمریکا در صدر هیئتی بلند پایه در ارمنستان حضور یافت؛ اما چرایی حضور وی در این کشور قفقاز جنوبی که این روزها درگیری مجدد نظامی با جمهوری آذربایجان پیدا کرده است چیست؟

پلوسی عالی رتبه ترین مقام آمریکایی است که از زمان استقلال این کشور در سال ۱۹۹۱، به آنجا سفر کرد و در این سفر تنی چند از نمایندگان ایالت کالیفرنیا به عنوان میزبان بزرگترین جمعیت ارامنه درایالات متحده وی را همراهی کردند.

او دو روز قبل از این در جریان سفر به برلین و پیش از عزیمت به ایروان مسائل حقوق بشری و احترام به شان و جایگاه و کرامت انسانی را هدف این سفر اعلام کرده بود.

پلوسی گفته بود این سفر نشانه قدرتمندی از تعهد عمیق آمریکا به صلح و دموکراسی در ارمنستان و ثبات و امنیت در منطقه قفقاز است. دفتر وی هم در اطلاعیه ای اعلام کرده بود: این سفر نماد قدرتمندی از عزم تزلزل ناپذیر ایالات متحده برای موجودیت ارمنستانی صلح آمیز، مرفه و دموکراتیک و تبدیل قفقاز به منطقه ای باثبات و صلح آمیز است.

رئیس مجلس نمایندگان کنگره آمریکا دیروز یکشنبه در یک کنفرانس مطبوعاتی در ایروان در پاسخ به این سوال که آیا ایالات متحده انتظار دارد ارمنستان از پیمان امنیت جمعی و منطقه نفوذ روسیه خارج شود و در این صورت آیا آمادگی دارد امنیت این کشور را تضمین کند، گفت: «ایالات متحده به شدت نگران امنیت ارمنستان است و تمایل دارد در این زمینه به مقامات ایروان کمک کند.»

پلوسی افزود: “دموکراسی، حاکمیت و تمامیت ارضی ارمنستان برای ما بسیار اهمیت دارد. دقیقاً ما در اینجا هستیم تا کمک‌های عملی خود را ارائه دهیم، ولی انتخاب با خود مقامات ایروان است. ما اینجا هستیم تا آمادگی خود را اعلام کنیم.”

وی گفت: «ما به نمایندگی از تمامی اعضای کنگره، حملات مرگبار آذربایجان علیه ارمنستان را محکوم می‌کنیم. ایالات متحده به عنوان رئیس مشترک گروه مینسک در سازمان امنیت و همکاری اروپا از مدت‌ها قبل و به صراحت اعلام کرده که هیچ راه حل نظامی برای مناقشه بین ایروان و باکو وجود ندارد.»

فرانک پالون، نماینده دیگر کنگره آمریکا نیز در این زمینه یادآور شد: “ایالات متحده  از مشارکت ارمنستان در سازمان پیمان امنیت جمعی و با روسیه آگاه است و نمی‌خواهد در این باره صحبت خاصی کند، ولی مقامات واشنگتن نگران نفوذ روسیه و تامین امنیت ارمنستان است و مایل است در این زمینه به ارمنستان کمک کند.”

آلن سیمونیان، رئیس مجلس ملی (پارلمان) ارمنستان نیز در این دیدار گفت که ایالات متحده جایگاهی کلیدی و مهمی در زندگی سیاسی و اقتصادی ارمنستان دارد.

با اینکه پلوسی به عنوان رئیس مجلس نمایندگان کنگره در مورد ضرورت عدم تغییر مرزهای بین المللی در قفقاز جنوبی صحبت کرده اما این سوال مطرح است که با پایان یافتن مناقشه قره باغ برای طرف آذری و فراهم شدن شرایط ورود آن کشور به ناتو با رهبری آمریکا چرا ایالات متحده به جانبداری از ارمنستان می پردازد؟

پلوسی عاقلانه نگران افزایش نفوذ روسیه در قفقاز جنوبی به عنوان یکی ازموانع رسیدن ناتو به ساحل خزر است. از سویی دیگر موضع مشترک آمریکایی ها با ایرانی ها در ضرورت عدم تغییر مرزهای بین المللی که به نفع موجودیت ارمنستان و مقابله با زیاده خواهی آذری هاست این نگرانی را در آنان به وجود آورده که احتمال قدرت گرفتن دوباره ایران در قفقاز جنوبی بعد از قریب به دو قرن امکان دارد.

استقرار نیروهای مسلح ایران در حاشیه مرزی ارس برای دخالت احتمالی در زیاده خواهی های ارضی طرف آذری موضوعی است که نه روسها به آن علاقمند هستند و نه آمریکایی ها؛ از این رو نیاز است تا با مهره چینی های جدید امکان نقش آفرینی جمهوری اسلامی ایران را در این منطقه تاریخی کاهش دهند.

از سوی دیگر اقبال مردم ارمنستان به سمت ایران که دارای مشترکات تاریخی و فرهنگی هستند نه به مذاق قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای خوش می آید و نه توان مقابله با این حس تقریب برانگیز را دارند.

حرکت خزنده ترکیه زیر پرچم ناتو برای رسیدن به حاشیه خزر از طریق اتصال زمینی برای ایجاد دالان پان ترکیستی خود در اوراسیا برای آمریکایی ها نیز خوشایند نیست، چرا که آمریکایی ها تمایلی به محوریت ترکیه در معادلات سیاسی منطقه ندارند. آنها جنوب ارمنستان را فقط برای انتقال انرژی می خواهند اما قدرت گرفتن ترکیه می تواند منافع اقتصادی آمریکا را به خطر بیندازد.

در یک جمله می توان گفت هدف اصلی سفر پلوسی به ارمنستان حفظ کارت بازی آمریکا در برابر بازیگران منطقه ای بود تا نقشه دسترسی آن به ساحل خزر به تعویق یا خطر نیفتد اما در کل نقش آفرینی جدی ای برای ایالات متحده در این مناقشه نمی توان متصور بود.

  • نویسنده : رامین فرهودی
  • منبع خبر : شرح آنلاین