با سفر پزشکیان به باکو، ایران و آذربایجان به دنبال توسعه کیفی روابط اقتصادی و عبور از سکون گذشته هستند. تمرکز اصلی بر تسریع پروژه‌های حمل‌ونقل (راه‌آهن رشت-آستارا، کریدور ارس) و همکاری انرژی و رساندن حجم تجارت به ۱۰ میلیارد دلار است.

با فروپاشی اتحاد شوروی (روسیه)،در بخش بزرگی از سرزمینهای قفقازی جدا شدۀ ایران، سه کشور جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان سربرآوردند. تشکیل این سه کشور،برای ایرانی‌ها به خاطر رهایی از شرّ همسایگی شوروی و همسایگی با هموطنان قدیم اما نومستقل شادی‌بخش بود.

پس از جنگ سوم قراباغ در سپتامبر ۲۰۲۳ که منجر به سقوط قراباغ و تسلط جمهوری آذربایجان بر این منطقه شد، گمانه زنی های جدی درباره احتمال عضویت جمهوری آذربایجان در ناتو بویژه در اندیشکده های انگلیسی، امریکایی و کانادایی شروع شد که بر عضویت باکو در ناتو در چشم انداز آینده تاکید می کنند.

ارمنستان با وجود هشدار روسیه درباره پیامدهای اقتصادی و سیاسی آن، در مسیر الحاق به اتحادیه اروپا گام برمی‌دارد. این اقدام ارمنستان با استقبال اتحادیه اروپا مواجه شده، اما می‌تواند به تنش با روسیه و جمهوری آذربایجان منجر شود.

حمل‌ونقل کالا از طریق جمهوری آذربایجان پس از آغاز جنگ روسیه و اوکراین به طور قابل‌توجهی افزایش یافته است. کریدور میانی و کریدور شمال-جنوب به عنوان مسیرهای ترانزیتی اصلی از طریق جمهوری آذربایجان، نقش مهمی در سیستم حمل‌ونقل بین‌المللی ایفا می‌کند.

به دنبال تحولات سوریه و سقوط بشار اسد، برخی از افراد، این تحولات را مشوق ترکیه و اردوغان برای بازکردن مجدد پرونده راهگذر زنگزور در قفقاز دانسته و معتقدند فرصت تازه ای برای بهره برداری از پیامدهای منطقه‌ای برای بازگشایی زنگزور فراهم شده است.

سالومه زورابیشویلی عامل اصلی ناآرامی‌های اخیر، پس از ناکامی در بسیج مردم و بی‌نتیجه ماندن تلاش‌هایش برای ماندن در قدرت، سرانجام کاخ ریاست جمهوری را ترک کرد. این رویداد نشان داد که گرجستان در برابر فشارهای غرب برای تغییر غیرقانونی قدرت مقاوم است.

روسیه در روزهای ورود ارتش خود به خاک اوکراین قرارداد اتحاد با جمهوری آذربایجان را امضا کرد. اگرچه دولت آذربایجان روابط خوبی با اوکراین و غرب دارد، اما برعکس ارمنستان، هرگز به پوتین پشت نکرده است.

آمریکا درباره امنیت منطقه دقیقاً برعکس روسیه فکر می‌کند. مذاکرات صلح بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان با میانجیگری غرب و روسیه به طور جداگانه در چند سال گذشته در جریان بوده است، اما تاکنون این ابتکارات هیچ نتیجه واقعی نداشته است.

تمرکز روسیه بر جنگ با اوکراین در شرق اروپا باعث شد تا قفقاز جنوبی در غیاب این قدرت منطقه ای به مرحله جدیدی از سیاست ورزی بین المللی وارد شود. از اقدامات نظامی رخ داده در آن اگر بگذریم مهمترین رخداد پشت پرده و خزنده جاری در قفقاز جنوبی، پر رنگ شدن حضور «ناتو» است.