موضوع اصلی منطقه قفقاز جنوبی، انعقاد پیمان صلح میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان است. پس از جنگ میهنی دوم و اقدامات ضدتروریستی مورخ ۱۹–۲۰ سپتامبر 2023، فرصت‌های جدیدی برای پیمان صلح پدید آمده است. با این‌حال هنوز موانعی بر سر برنامهٔ صلح وجود دارد. یکی از اصلی‌ترین این موانع مربوط به نقشهٔ مناطق مین‌گذاری‌شده است. ترور مین — به‌طور کلی — یکی از شاخص‌های اصلی تروریسم ارمنی است.

وزارت امور خارجه روسیه با صدور بیانیه‌ای از لازم‌الاجرا شدن معاهده مشارکت راهبردی بین فدراسیون روسیه و جمهوری اسلامی ایران از روز جاری -پنجشنبه دهم مهر ۱۴۰۴- خبر داد و تاکید کرد که در چارچوب این معاهده، دو کشور با چالش‌ها و تهدیدهای مشترک مقابله می‌کنند.

رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح امروز در اجتماع عظیم و پرشور مردم در حرم مطهر امام خمینی(رض)، با اشاره به تأثیرات محسوس انقلاب اسلامی در تحولات امروز جهان تأکید کردند: امام راحل عظیم‌الشأن با تدبیر و عقلانیتی برخاسته از ایمان، اصولِ استمرار حرکت مقتدرانه و عزتمند انقلاب و کشور را ذیل مفهوم اساسی «استقلال ملی» گنجاند و ایران عزیز در پرتو همین اصول، به پیشرفت، رفاه عمومی، امنیت پایدار، ارتقای بیشتر موقعیت خارجی و آینده روشن خود دست خواهد یافت.

با سفر پزشکیان به باکو، ایران و آذربایجان به دنبال توسعه کیفی روابط اقتصادی و عبور از سکون گذشته هستند. تمرکز اصلی بر تسریع پروژه‌های حمل‌ونقل (راه‌آهن رشت-آستارا، کریدور ارس) و همکاری انرژی و رساندن حجم تجارت به ۱۰ میلیارد دلار است.

نیروی زمینی سپاه پاسداران و نیروهای ارتش ارمنستان رزمایش مشترکی را با هدف اعلامی مبارزه با تروریسم در مرز دو کشور برگزار کردند؛ اقدامی کم‌سابقه که کارشناسان ارمنی آن را پیام سیاسی قاطع تهران می‌دانند.

سید احمد کاظمی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: راهکار تحقق این رسالت تاریخی برای صیانت از حقوق زبان آذری، اراده و عزم ملی همه ایران دوستان از جمله آذری‌های شریف، برای تبیین و جهاد علمی و همچنین مطالبه از نهاد های ذیربط برای کوتاه کردن دست اشخاص و محافلی هست که در پوشش دفاع از هویت و زبان آذربایجانی، در روز روشن، برای پیمانکاران نظم آنگلوساکسونی مزدوری می‌کنند.

جمهوری آذربایجان به همراه متحد نزدیک خود ترکیه در تلاش است تا روابط جدیدی را با رهبران جدید سوریه تعریف کند. ولی کالجی می نویسد: پیامد مهم و بلندمدت این تحول، همسویی بیشتر سوریه، ترکیه و جمهوری آذربایجان در قفقاز جنوبی خواهد بود.

محمود حیدری دستیار وزیر امور خارجه و مدیر کل مدیترانه و شرق اروپا در حجابی کرلانقیچ سفیر جمهوری ترکیه در تهران با وی، با اشاره به اظهارات اخیر وزیر امور خارجه ترکیه تاکید کرد: منافع مشترک دو‌ کشور و حساسیت شرایط منطقه اقتضا می‌کند از اظهار نظرهای ناصواب و تحلیل‌های غیرواقعی که می‌تواند منجر به بروز اختلاف و تنش در روابط دوجانبه گردد پرهیز شود.

کارشناس سیاسی آذری می گوید: تأکید رئیس‌جمهور پزشکیان بر احترام ایران به تمامیت ارضی کشورهای منطقه قفقاز در ایروان به‌عنوان پیامی مثبت تعبیر شد، مبنی بر اینکه تهران اجازه نخواهد داد تعیین مرزهای ایران و آذربایجان برخلاف منافع ارمنستان انجام شود و همچنین اجازه نخواهد داد “دالان زنگزور” با زور باز شود.

سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران در واکنش به اظهارات وقیحانه هاکان فیدان وزیر خارجه ترکیه تاکید کرد: ما در مواضع اصولی خود ثابت‌قدم هستیم.