یول پرس، (شرح آنلاین) - ۱۳ مه سالگرد صدور فرمان محمد بئی قارامان اوغلو، پادشاه سلسله قارامانیان جهت رسمی شدن زبان تورکی است که همه ساله به عنوان دیل بایرامی و عید زبان تورکی در سراسر ترکیه جشن گرفته می شود.

زبان تورکی به عنوان یکی از ریشه دار ترین زبان های جهان، ۷۴۲ سال پیش به فرمان محمد بئی قارامان اوغلو رسمی گردید. بعد از تصرف قونیه، محمد بئی قارامان در ۱۳ مای ۱۲۷۷ (۲۴ اردیبهشت ۶۷۵) طی فرمانی زبان تورکی را زبان رسمی دولت قارامان اعلام کرد. متن فرمان چنین بود:

« بوگوندن سونرا دیواندا، درگاهدا ،‌ بارگاهدا، میداندا،‌ مجلیسده تورکجه دن باشقا دیل ایشله دیلمه مه لیدیر » یعنی « از امروز در دیوان، درگاه ، بارگاه، میدان و مجلس غیر از زبان تورکی زبان دیگری به کار برده نخواهد شد » و بدین ترتیب حدود دو قرن و نیم زبان تورکی زبان رسمی دولت قارامان گردید که بعدا عثمانیان و صفویان وارث این عنعنه گردیدند.

امروزه زبان تورکی قدرتمندترین دوران خود را سپری می کند و هیچ مساله ای حیات آن را تهدید نمی کند. زبان تورکی در اقصی نقاط جهان توسط میلیون ها انسان تکلم شده و هر روز بی شمار اثر ادبی، علمی و فلسفی اضافه شده و بنیان این زبان را محکمتر نموده و آن را به آیندگان به میراث می گذارد.

زبان تورکی در حدود ۷۰۰ هزار لغت دارد و از این جهت زبانی غنی محسوب می‌شود. ما در طول حیات روزمره خود از کلمات محدودی استفاده می کنیم در حالی که زبان تورکی قابلیت بیان هر چیزی را دارد.

۱۳ مه، همه ساله در سراسر ترکیه جشن گرفته شده و مراسم و نشست های گوناگونی در مراکز دانشگاهی و سایر نهادها برگزار می شود.

قارامانیان طایفه ای از ایل افشار قبیله اوغوز بودند که شاخه‌ای از آنها در آذربایجان زندگی می‌کردند. بعدها شاخه‌ای از ایل به سوی قونیه ـ که مرکز حکومت سلجوقیان روم بود ـ مهاجرت کرده و در آنجا ساکن شدند. قارامانیان با استقرار در سرحدات غربی دولت سلجوقی کمک شایانی به زبان تورکی و حفظ و حراست مرزهای خود در مقابل امپراطوری بیزانس کردند.

سلسله قدرتنمد قارامانیان توانست دو قرن و نیم زبان تورکی را زبان رسمی خود نماید. بعدها عثمانی ها و قره قویونلوها و آق قویونلوها و صفوی ها راه پر افتخار شمس الدین محمد بیگ قارامان را پی گرفتند و با امکانات دولتی به پشتیبانی زبان مادری خود برخاستند از آن روز تورکان جهان روز ۱۳ مای هر سال را به یادبود آن فرمان تاریخی محمد بیگ قارامان در جهان، به عنوان « دیل بایرامی» عید زبان، جشن می گیرند.