«رامین مهمانپرست» با اشاره به بیانیه وزرای امور خارجه سه کشور اروپایی درباره ضرورت اجرای کامل برجام از سوی ایران و راه‌اندازی اینستکس گفت: بر اساس برجام ایران و گروه پنج بعلاوه یک با یکدیگر توافقاتی کردند که در چارچوب آن، ایران برای اثبات حسن نیت خود و نشان دادن صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای‌اش محدودیت‌هایی را در فعالیت‌های اتمی خود پذیرفت و طرف مقابل نیز متعهد شد ضمن لغو و متوقف ساختن تحریم‌ها، زمینه را برای فعالیت و همکاری‌های مالی و تجاری فراهم کند.

وی با بیان اینکه ایران با آمدن ترامپ و خروج یکجانبه ایالات متحده از برجام، این توافق با مشکلات جدی روبرو شد، اظهار داشت: آمریکا با خروج از برجام اعلام کرد که تحریم‌هایش را مجدداً اعمال می‌کند و اگر دولت یا شرکتی با ایران همکاری کرده و به همکاری یا فعالیتش ادامه دهد، آن دولت یا شرکت را هم تحریم می‌کند. ضمن اینکه ترامپ تحریم‌های ایران را هم گسترش داد و هم دامنه‌اش را شدت بخشید.

تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی با اشاره به اهمیت نقش اروپا در این شرایط گفت: برجام تنها فرصتی برای اروپایی‌ها بود که به واسطه‌آن توان خود را برای حل بحران‌های جهانی اثبات و از هویت خود به عنوان مجموعه‌ای اثرگذار دفاع کنند. دیدیم که آنها در دستیابی به توافق هسته‌ای نقشی محوری را برعهده داشته و برجام را دستاورد سیاست خارجی اروپای واحد معرفی می‌کنند.

مهمانپرست با بیان اینکه اروپا با خروج آمریکا از برجام بر سر دو راهی قرار گرفت، تصریح کرد: آنها در چنین شرایطی یا باید بر سر این توافق می‌ایستادند و در واقع، از دستاورد و هویت خویش دفاع می‌کردند یا آنکه آنها نیز مانند آمریکا از برجام خارج می‌شدند. آنها حفظ برجام را انتخاب کردند اما با توجه به اختلافات درونی و شرایط جهانی، اتحادیه اروپا با چالش‌های بسیاری روبرو شد اما ایران با عدم بهره‌مندی از مزایای برجام، دیگر خود را ملزم به رعایت کامل تعهداتش در توافق نمی‌داند.

وی با بیان اینکه اینستکس برای مقابله با تحریم‌های آمریکا ایجاد شد، خاطرنشان کرد: قطعاً ساز و کار ویژه مالی اتحادیه اروپا اگر در بالاترین سطح خود هم کاری را انجام دهد و به مبادله مالی و تجاری بپردازد، منافع کامل ایران را از برجام تأمین نمی‌کند اما از این جهت که ساز و کاری در مقابل آمریکاست و اروپا بر اساس آن تلاش می‌کند تحریم‌ها را دور بزند، از نظر سیاسی مهم است.

سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه اضافه کرد: مبالغی که اکنون از آن صحبت می‌شود، بی ارزش است که شاید برای تست کردن اولیه قابل قبول باشد اما اگر قرار است این کانال به عنوان تسهیلگر روابط تجاری دو طرف باشد، پول و درآمد ناشی از فروش نفت ایران باید وارد آن شود تا از آن حساب خریدهای ایران صورت بگیرد.

مهمان‌پرست افزود: باید در اینستکس بحث چند میلیارد دلار یا یورو مطرح باشد و نه چند میلیون دلار زیرا این مسئله اصلاً جذاب نخواهد بود. همانطور که گفته شد حتی اگر اینستکس در عالی‌ترین سطح به کار خود ادامه دهد، پول نفت هم به آن واریز شود و ایران به راحتی بتواند بر اساس آن خرید و فروش انجام دهد، باز این کار بخشی از تعهدات فراوان اروپا در برجام است این را هم نباید فراموش کرد که اتحادیه اروپا زمان زیادی ندارد تا صداقت و اراده خود را نشان دهد و از دستاوردش دفاع کند.

وی با بیان اینکه اروپایی‌ها باید از اعتبار خود دفاع کنند، عنوان کرد: آنها ظرفیت بزرگی برای کار تجاری و همکاری‌های مالی دارند و برخی از اعضا به صورت دو جانبه می‌توانند این همکاری‌ها را با ایران آغاز کنند. این همکاری به غیر از مسئله انرژی است. آنها در معادن و فراورده‌های پتروشیمی نیازمند تولیدات ما هستند و ما هم می‌توانیم در کسب تکنولوژی از تولیدات آنها بهره‌مند شویم.

سفیر پیشین ایران در لهستان و قزاقستان با بیان اینکه اینستکس در قالب اتحادیه اروپا راه‌اندازی شده است، یادآور شد: موفقیت اینستکس در این است که اروپایی‌ها از ایران نفت بخرند تا وجه قابل توجهی وارد این سیستم شود تا ایران هم بتواند خریدهای خود را در چارچوب آن انجام دهد اما جدا از اتحادیه اروپا، اعضا هم می‌توانند به صورت دو جانبه وارد همکاری با ایران شوند و قراردادهای چندین ساله همکاری اقتصادی دو جانبه با ایران را تعریف کنند.

مهمانپرست اضافه کرد: اتحادیه اروپا باید نشان دهد که چقدر برای کار با ایران و دفاع از برجام جدی است و تا چه اندازه در مقابل فشار و زورگویی آمریکا توان رویارویی دارد.

وی درباره احتمال ارجاع مجدد پرونده ایران به شورای امنیت هم بیان کرد: هم برای دولت‌ها و هم افکارعمومی جهان حقانیت ایران روشن شده و ایران نشان داده که حقانیتش قابل راستی‌آزمایی است زیرا آژانس بین‌المللی اتمی در عالی‌ترین سطح بر فعالیت‌های آن نظارت داشته و ۱۵ مرتبه به اجرای تعهدات ایران گواهی داده است.

این دیپلمات کشورمان با تاکید بر اینکه ایران چیزی برای از دست دادن ندارد، گفت: اگر طرف مقابل در برابر حسن نیت ایران نتواند یا نخواهد به وظایفش عمل کند، ایران با تمام توان اهداف خود را دنبال می‌کند. اگر آنها بخواهند فشاری را بر ایران وارد کنند، ایران هرچند متحمل سختی و فشار خواهد شد ولی ضررکننده اصلی آنها هستند چرا که آنها در بسیاری از مسائل از جملهتأمین امنیت منطقه به ایران نیاز دارند و با این کارشان خود را از شریک مهم قدرتمندی مانند ایران محروم می‌کنند.