«ما معدن را باید جایگزین نفت کنیم»، فرمایشی که رهبر معظم انقلاب سال ۹۴ در دیدار با رئیس جمهور و اعضای هیات دولت مطرح می کنند هر چند تاکید ایشان به بهره برداری درست از معادن و جلوگیری از خام فروشی در آن ها به این جلسه ختم نمی شود و در طول سال های گذشته در لابلای برخی سخنان ایشان شنیده و دیده می شود.

معادنی که اگر به درستی مدیریت شوند و مورد بهره برداری قرار گیرند، می توانند گره گشای قفل های اقتصادی بسیاری در کشور باشند و علاوه بر حل مشکلات اقتصادی، زمینه های اشتغال زایی برای جوانان زیادی فراهم کنند.

در این میان، استان آذربایجان شرقی نیز با دارا بودن معادنی غنی نقشی ویژه در تحقق اقتصاد مقاومتی و رونق تولید ملی خواهد داشت؛ عناوینی که در سال های گذشته همواره مورد تاکید رهبر معظم انقلاب و تمامی مسئولان نظام جمهوری اسلامی قرار گرفته و با نیم نگاهی به زندگی مردم نیز می توان این موارد را مهم ترین دغدغه در بین آنان یافت.

شاید زمانی که از معادن استان سخن به میان آورده می شود، اولین و مهم ترین آن ها را بتوان معدن مس سونگون دانست. معدنی که در کنار معدن مس سرچشمه کرمان از بزرگترین معادن این فلز محسوب می شود و طبق اعلام سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی، ۴۰ درصد ذخایر مس کشور را در خود جای داده و همین امر میزان اهمیت این معدن در اقتصاد استان و کشور را نمایان می سازد.

هر چند در سال های گذشته، مس سونگون با حواشی روبرو بوده و مسئولان و مردم همواره نسبت به خام فروشی مس سونگون و انتقال کنسانتره این معدن به سرچشمه گلایه داشته و درآمد این معدن را خق خود استان دانسته اند، امری که در طول سال ها تحقق نیافته است.

موضوع معدن مس سونگون و مشکلات مربوط به آن حتی در سفر اخیر رئیس جمهور به استان نیز توسط نماینده ولی فقیه در استان، استاندار و نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی مورد توجه واقع شده و توسعه این مجتمع مورد درخواست همه این افراد از رئیس جمهور بود.

خبر خوبی که این روزها در لابلای اخبار استان شنیده می شود، آغاز احداث کارخانه تغلیظ فاز سه مس سونگون است که در صورت محقق شدن، اشتغالزایی و درآمد بالایی را با خود به همراه خواهد داشت و می تواند گره گشای بسیاری از مشکلات اقتصادی باشد.

درآمد مس سونگون باید در منطقه بماند

حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی پورمحمد در خصوص این مجتمع می گوید: تاکنون دو فاز اکتشاف و استخراج مس در این کارخانه به راه افتاده که اخیرا نیز شاهد ورود تجهیزات فاز سوم که شامل احداث کارخانه تغلیظ می شود، هستیم.

امام جمعه ورزقان ادامه می دهد: دو فاز دیگر کارخانه نیز در مرحله اجرا است که در آینده افتتاح خواهد شد که مهم ترین فازهای پیش بینی شده برای آینده کارخانه مربوط به ذوب است.

وی با بیان اینکه ۱۱۰ معدن بزرگ مس در دنیا وجود دارد، می گوید: از این تعداد دو مورد در ایران واقع شده که یکی در کرمان و دیگری در سونگون است.

پورمحمد آغاز کار استخراج معدن مس سونگون را بیش از ۲۰ سال بیان کرده اما به گفته او آنچه تا به حال اتفاق افتاده، خواسته مردم نبوده است چرا که خواسته مردم این است که دسترنج معدن در خود منطقه باقی بماند که هم به نفع نظام و هم مردم استان و شهرستان ورزقان خواهد بود.

لزوم جلوگیری از خام فروشی 

پورمحمد با اشاره به تاکیدات رهبر معظم انقلاب در خصوص ممنوعیت خام فروشی می گوید: روزانه خودروهای بسیاری را می بینیم که محصولات مس سونگون را به کرمان می برند در حالی که اگر اکتشافات و بهره برداری از معدن را بومی کنیم، میزان اشتغال دو یا سه برابر شده و هزینه ها پایین خواهد آمد.

وی از مسئولان می خواهد خام فروشی از معادن منطقه را به ممنوعیت صددرصد برسانند.

تفکرات بسته مدیران مانع از توسعه مس سونگون شد

رضا علیزاده دلیل اجرایی نشدن طرح های توسعه مس سونگون را برخی مدیریت ها و تفکرات بسته می داند و می گوید: طرح های توسعه مس در سال های ۸۹ نزدیک به ۱۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشت اما در سال ۹۲ با تغییر مدیریت و تفکرات جدید تعطیل شده و پروژه ها را به دلیل عدم توجیه اقتصادی لغو کردند.

نماینده مردم ورزقان در مجلس ادامه می دهد: دو سه سالی طول کشید تا با بحث های فنی و کارشناسی در مجلس و دولت و با پشتیبانی مسئولان و مردم، توانستیم مدیران را وادار کنیم که به اشتباه خود در تعطیلی این طرح های توسعه اعتراف کنند؛ دو یا سه سالی طول کشید تا این تفکر بسته در مس بشکند چرا که اعتقادی به طرح های توسعه در مجتمع وجود نداشت.

عزم مسئولان برای ایجاد زنجیره توسعه در مس سونگون

وی با اشاره به اینکه طرح توسعه، زنجیره ای از کارخانجات را شامل می شود، می گوید: فازهای کنسانتره، پالایشگاه، کارخانه ذوب، اکسیژن، تولید کود شیمیایی و صنایع پایین دستی از جمله این زنجیره است؛ زنجیره ای که ۲۰ هزار میلیارد هزینه می برد.

نماینده مردم ورزقان در خصوص فاز ذوب کارخانه مس نیز می گوید: قرارداد کارخانه ذوب بسته شده بود و اگر تحریم ها نبود باید یک سال پیش اجرایی می شد که حالا نیز بر حسب فرمان رهبر انقلاب در احداث این کارخانه به توان داخلی توجه کرده ایم.

طرح های توسعه مس سونگون گامی برای اشتغال زایی جوانان ورزقان

فرماندار ورزقان طرح های توسعه مس سونگون و  آغاز عملیات اجرایی فاز سوم مجتمع را قدم مهمی در راستای اشتغال و تولید ثروت دانسته و ادامه می دهد: امیدواریم با راه اندازی بخش دیگری از مجتمع و با تولید سرمایه، برای جوانان ایجاد اشتغال کنیم تا به دنبال آن، سایر بخش های توسعه مس سونگون نیز راه اندازی شود.

افزایش تقاضای جهانی مس

به گفته مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران طبق تحقیقات به عمل آمده تا پنج سال، دو و نیم میلیون تن مس به تقاضای جهانی افزوده خواهد شد. وی در این خصوص می گوید: باید به فکر این تقاضای جهانی و فراهم کردن موقعیت برای ذخیره و فروش محصول مس خود در بازارهای جهانی باشیم.
اردشیر سعد محمدی ادامه می دهد: ذخایر این معدن با لطف خدا هر روز در طی اکتشافات روز به روز بالاتر می رود.

درآمد ۱۳۰ میلیون دلاری کارخانه تغلیظ مس سونگون

وی با اشاره به درآمد کارخانه تغلیظ که اخیراعملیات آن اجرایی شد، می گوید: این کارخانه حداقل ۱۳۰ میلیون دلار در آمد در سال خواهد داشت که برابر با مبلغ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان است که عملا می تواند زمینه ساز تغییرات بسیاری باشد.

سعدمحمدی موعد اجرایی شدن کارخانه ذوب را نزدیک دانسته و می گوید:  با شرایط فعلی، در صورت کار کردن کارخانه ذوب شاهد حداقل ۱۰۰ سال ذخیره برای منطقه خواهیم بود که امیدواریم با اکتشافات صورت گرفته به میزان ذخایر و عمر معدن افزوده شود.

تولید ۳۰۰ هزار تن کنسانتره مس در دو فاز 

مدیر مجتمع مس سونگون در خصوص ظرفیت تولید کنسانتره مس در دو فاز از این مجتمع می گوید: دو فاز هر دو به ظرفیت ۱۵۰ هزار تن و در مجموع  ۳۰۰ هزار تن در حال تولید کنسانتره است که برای اینکه تکمیل زنجیره را داشته باشیم و خام‌فروشی صورت نگیرد و به تبع آن ایجاد اشتغال شود، اقدام به طراحی کارخانه ذوب ۱۰۰ هزار تنی کردیم که در حال اجرا است اما برای درست کار کردن آن، ۷۵ هزار تن مس کم داریم.

رضا شریفی ادامه می دهد: فاز سوم از سال ۹۰ طراحی شده بود و حتی تجهیزاتی که هم اکنون در احداث این فاز مشاهده می شود، خرید امروز نیست بلکه در همان سال ۹۰ خریداری شده بود که متاسفانه به علت برخی مشکلات متوقف شد که اگر وقفه‌ای صورت نمی‌گرفت شاهد کار کردن کارخانه ۱۵۰ هزار تنی و همچنین کارخانه ذوب بودیم.

وی با تاکید بر اینکه خوشبختانه این پروژه‌های متوقف شده مس سونگون شروع به کار کرده است، ادامه می دهد: فاز سوم همانند فازهای دیگر یک فاز جامع است و با ظرفیت ۱۵۰ هزار تن و سرمایه‌گذاری شش هزار میلیارد تومان شروع به کار کرده است.

ظرفیت تولیدی مجتمع به ۴۵۰ هزار تن می رسد

شریفی ادامه می دهد: تا ۳۶ ماه دیگر،  ظرفیت از ۳۰۰ هزار تن به ۴۵۰  هزار تن خواهد رسید که هم از نظر ارز آوری و هم از نظر ایجاد اشتغال بسیار با ارزش است که طبق پیش بینی نزدیک به ۳۰۰ نفر در این فاز مشغول خواهند شد.

وی همچنین تعداد کل افراد مشغول در این مجتمع را چهار هزار نفر دانست.

معادن مس سونگون همانند گنج های طبیعی و خدادادی در منطقه آذربایجان پنهان شده اند که مدیریت و بهره برداری درست از آن می تواند راهکاری برای دور زدن تحریم ها و برکات اقتصادی فراوانی برای منطقه باشد در صورتی که مسئولان اعتقادی به جایگزینی درآمد حاصل از معادن به جای اقتصاد نفتی داشته باشند.