گسترش ماجرای نوازندگان خیابانی در رشت موجب شد تا سری به قوانین بزنیم تا بدانیم این برخورد صحیح بوده یا خیر ؟

شرح آنلاین – سیامک بازارچیان: مطابق ماده ۱۲ منشور حقوق شهروندی که صراحتا بیان می کند: ” آزادی فردی و عمومی شهروندان مصون از تعرض است و هیچ شهروندی را نمی توان از این آزادی ها محروم کرد، محروم کردن این آزادی ها تنها به قدر ضرورت و به موجب قانون صورت می گیرد” بایستی به آزادی شهروندی هر شخصی احترام گذاشت، و در ماده ۱۳ منشور شهروندی تاکید شده است: ” هر شهروندی حق دارد از امنیت جانی، مالی، حیثیتی، حقوقی، قضایی، شغلی، اجتماعی و نظایر آن برخوردار باشد. هیچ مقامی نباید به نام تامین امنیت، حقوق و آزادی های مشروع شهروندان و حیثیت و کرامت آنان را مورد تعرض و تهدید قرار دهد. اقدامات غیر قانونی به نام تامین امنیت عمومی به ویژه تعرض به حریم خصوصی مردم ممنوع است.”

همانگونه که این دو ماده صریحا اعلام داشته است، هیچ مقامی حق تعرض به امنیت شهروندان را به بهانه تامین امنیت عمومی ندارد و شهروندان در امورات خود در چارچوب قانون مختار هستند و باید امنیتشان تامین شود. از سوی دیگر طبق ماده ۲ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ جرم به صورت کاملا مشخص تعریف شده است و بیان می دارد” هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است جرم محسوب می شود” و از این تعریف می توان این مفهوم مستقیم را برداشت کرد که هر شخصی مختار است هر عملی را انجام دهد به شرط آنکه در قانون برای آن عمل مجازاتی تعیین نشده باشد.

حال باید دید در موضوع برخورد قهری شخصی با هویت نامعلوم با نوازندگان خیابانی رشت، تا چه حدی قوانین رعایت شده است.

قانون اعلام می دارد خیابان ها ، کوچه ها و به طور کلی شوارع عام به عنوان مشترکات عمومی هستند، به گونه ای که ماده ۲۴ قانون مدنی مصوب ۱۳۰۷ که تا کنون نیز اعتبار دارد حتی تملک در شوارع عام نیز ممنوع بوده و در ماده ۲۵ این قانون نیز بر آن تاکید شده و به صورت تمثیلی در خصوص آن حکم نموده است. با توجه به این دو ماده قانونی مشخص می شود شوارع جزو اموال دولتی نیز نمی باشد تا قوانین مربوط به اموال دولتی در خصوص آن جاری گردد.

حال با مراجعه به قانون نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران در بند ۱ ماده ۴ این قانون مشاهده می شود استقرار نظم و امنیت و تامین آسایش عمومی و فردی به عنوان اولین بخش از ماموریت ها و وظایف تیروی انتظامی مطرح شده است، این در حالی است که در خصوص نوازندگان خیابانی افرادی به قسمت دوم بند ۳ همین ماده اشاره دارند که بیان داشته است” …و ممانعت و جلوگیری از هرگونه تشکل و راهپیمایی و اجتماع غیر مجاز و مقابله با اغتشاش، بی نظمی و فعالیت های غیر مجاز” .

باید این موضوع ابتدا بررسی شود که آیا رفتار این نوازندگان ایجاد اخلال در نظم عمومی بوده است یا خیر؟ تعریفی که از نظم عمومی می شود دارای عناصر سازنده بهداشت عمومی، امنیت و آسایش عمومی، اخلاق حسنه و کرامت انسانی است.

این نوازندگان خیابانی هیچگونه تهدیدی برای بهداشت عمومی، امنیت و آسایش عمومی به وجود نیاورده بودند، زیرا آنگونه که در تصاویر مشاهده می شود، مردم در صحنه با رغبت و شادمانی در اطراف آنان جمع شده و حتی با رضایت خویش مال خود را بذل می کردند، لذا برای نظم عمومی باید معیار مهم قضاوت عمومی جامعه را در نظر گرفت ، چرا که این افراد مشغول فعالیت هنری بوده و موجب تلطیف ذهن و آرامش مردم می شدند.

ماده ۴۵ منشور حقوق شهروندی نیز بیان داشته ” فعالیت های مدنی در حوزه حقوق شهروندی حق هر شهروند است” و در ماده ۴۶ منشور حقوق شهروندی نیز عنوان شده است” حق شهروندان است که آزادانه و با رعایت قانون نسبت به تشکیل اجتماعات و راهپیمایی ها و شرکت در آن ها اقدام کنند و از بی طرفی دستگاه های مسئول و حفاظت و امنیت اجتماعات برخوردار شوند.” با این تفاسیر به این نتیجه می رسیم که با وجود آن که حرکت این نوازندگان رشتی ایجاد تشکل و اجتماع و راه پیمایی نبوده، و تنها برای هنرنمایی و شاید کسب در آمد بوده است، لذا می بایست، از حمایت و حفاظت قانونی برخوردار می شدند.

در این صحنه برخوردی که توسط فرد ناشناس با این افراد شده است طبق منشور حقوق شهروندی همانگونه که پیشتر بیان شد منع گردیده بود و لذا رفتار این فرد یا افراد از طریق دادسرای عمومی و یا دادسرای نظامی حسب مورد قابل پیگرد است.

ولی آنچه در این میان مهم است، آموزش های حقوق شهروندی به تمام مردم جامعه به خصوص ضابطین عام و خاص است تا اولا عموم جامعه از آنچه می توانند و نمی توانند انجام دهند آگاه شوند و از سوی دیگر ضابطین نیز بتوانند با شناخت وظایف و موانع قانونی خود، اقدامات در خور شأن جامعه و نظام مقدس جمهوری اسلامی انجام دهند.

پیشنهاد سازنده اینکه دوره های کوتاه مدت آشنایی با قوانین و حقوقو شهروندی توسط اساتید حقوقی و صاحب نظر برای عموم و به خصوص ضابطین جهت حسن رفتار موثر برگزار شود.