شرح آنلاین – شهریارنیوز/ بهنام عبداللهی: ما می‌گوییم «زباله»، جهان با نام «طلای کثیف» می‌شناسد. ما «تهدید» می‌دانیم، آن‌ها «فرصت» و همین تفاوت‌هاست که باعث می‌شود سالانه در کشور ما ۲۰ میلیون تن زباله تولید شود ولی از تبدیل آن به میلیون‌ها تومان پول بازبمانیم.

صنعت بازیافت، در برخی کشورهای توسعه‌یافته جهان به صنعت اول و پردرآمد تبدیل شده است. این کشور‌ها زباله‌های عادی خود، از فلز و پلاستیک گرفته تا زباله‌های الکترونیکی مانند موبایل یا رایانه را بازیافت می‌کنند و از این طریق درآمد خوب و هنگفتی را به جیب می‌زنند.

البته صنعت بازیافت زباله اگرچه بنظر جالب می‌آید و سهل، اما نیازمند برخی تجهیزات و دستگاه‌های مدرن و پرهزینه است. در در این میان، مهم‌تر از تجهیزات و دستگاه‌ها، پدید آمدن فرهنگ بازیافت میان تصمیم‌‌گیرندگان کلان کشور و البته مردم است، چراکه اولین گام برای بازیافت زباله، تفکیک انواع زباله‌هاست.

در قدم اول برای بازیافت زباله‌ها باید مواد قابل تجزیه مثل پسمانده‌های آشپزخانه و مواد غذایی را از سایر زباله‌ها جدا کرده و سعی شود فقط این مواد را در کیسه زباله ریخته و به رفتگر تحویل داد. این مواد را به نوعی کود به نام کمپوست تبدیل می‌کنند و برای اصلاح خاک و جبران مواد غذایی از دست‌رفته از آن استفاده می‌کنند. در مرحله بعد باید مواد قابل بازیافت را از زباله ها جدا کنیم. شیشه، کاغذ، پلاستیک و انواع فلزات از بهترین مواد برای بازیافت هستند.

شهرداری تبریز و مشخصا سازمان پسماند شهرداری تبریز، متولی اصلی تفکیک زباله در شهر ما به شمار می‌آید و فراهم‌آوردن زمینه‌ها و بسترهای لازم برای تفکیک زباله، از وظایف مهم این سازمان می‌باشد.

مهندس ایرج شهین‌باهر، شهردار کلانشهر تبریز در گفتگو با شهریار می‌گوید: زباله به عنوان طلای کثیف نامیده می‌شود و امروز ما باید از زباله که جزو سرمایه‌های ملی است استفاده کافی ببریم و موادی که قابل برگشت به چرخه طبیعت هستند، بازگردانیم.

روزانه حدود یک هزار و ۲۰۰ تن زباله در کلانشهر تبریز تولید می‌شود

او با بیان اینکه درحال حاضر روزانه حدود یک هزار و ۲۰۰ تن زباله در کلانشهر تبریز تولید می‌شود ادامه می دهد: به طور میانگین هر شهروند روزانه ۶۵۰ گرم زباله تولید می‌کند که نسبت به شهرهای سایر کشورها، آمار بسیار بالایی است.

شهردار تبریز تاکید می‌کند: «بحث تفکیک زباله از مبدا و همچنین تفکیک زباله‌های تر و خشک، نیازمند همت شهروندان و مشارکت مردمی است که در این راستا آموزش‌های شهروندی در مدارس و فرهنگسراهای شهرداری به مردم ارائه می‌شود و امیدواریم با مشارکت عمومی این مسئله مهم عملیاتی شود.»

او یادآور می‌شود: «تاکنون اقدامات خوبی جهت دفع بهداشتی زباله‌ها صورت گرفته اما با این حال، در بحث زباله‌سوزی و تبدیل زباله به کمپوست، با استاندارد جهانی فاصله داریم که اخیرا تکنولوژی جدید زباله‌سوزی درنظر گرفته شده که این طرح در صورت تأیید شورای شهر وارد کلانشهر تبریز می‌شود و در تولید انرژی نقش بسزایی خواهد داشت.»

تفکیک زباله صرفا برای بازیافت نیست

البته علی‌‌رغم آنچه در اذهان عمومی شهروندان نقش بسته است، تفکیک زباله صرفا به‌خاطر بازیافت انجام نمی‌شود، بلکه مزایای دیگری هم دارد.

جلوگیری از انتشاز عوامل بیماری زا، حفظ محیط زیست و سلامت جامعه از خطر آلودگی و ابتلا به بیماری های مختلف، کاهش مواد زائد دفنی برای مراکز دفن، جلوگیری از ایجاد مناظر زشت و نیز کاهش جاذبه های گردشگری، جلوگیری از اتلاف سرمایه ملی و اشتغال‌زایی، فقط بخشی از مزایای مهم تفکیک زباله به شمار می‌آید.

علیرضا اصغری، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تبریز نیز درباره اقدامات صورت‌گرفته در این‌ سازمان می‌گوید: «در مبدا با آموزش‌های شهروندی در راستای نهادینه‌کردن فرهنگ تفکیک پسماندهای خشک از پسماندهای تر در مبادی تولید (منازل) با رویکرد آموزش از پایه و تاکید بر آموزش از مقاطع تحصیلی ابتدایی بحث آموزش بعنوان سرمایه‌ای برای نسل‌های آتی، اولویت اصلی سازمان است.»

او در گفتگو با شهریار توضیح می‌دهد: «از طریق استقرار ایستگاه‌های تحویل پسماند خشک و نصب باکس‌های مخصوص پسماند خشک در معابر شهری و با اولویت محل‌های پر تراکم از لحاظ جمعیت از جمله مجتمع‌های مسکونی و ساماندهی مراکز تجمیع و خرید ضایعات و تفکیک‌کنندگان غیررسمی و برخورد با تفکیک‌کنندگان غیرمجاز و سایر اقدامات در همین راستا سعی بر افزایش میزان مشارکت شهروندان در امر تفکیک پسماند از مبدا شده است.»

بسیاری از شهروندان می گویند که تا چندمدت پیش هرچند به تعداد کم اما در معابر اصلی شهر، باکس‌های تفکیک زباله به چشم می‌خورد اما به یک‌دفعه این باکس‌ها ناپدید شدند. از نظر آنان امکان تفکیک زباله از مبدا امکانپذیر نیست چراکه اصولا باکس ویژه ای برای این امر اختصاص نیافته است.

اصغری در پاسخ به این شائبه ها می‌گوید: «برخی از باکس‌های مخصوص پسماند خشک جمع‌آوری‌شده از سطح معابر به‌لحاظ ضرورت بازسازی و ترمیم و ساماندهی برچیده شده که بعد از اقدامات اصلاحی در محلهای پیش‌بینی‌شده مستقر خواهند شد.»

او همچنین بر ضرورت هماهنگی دستگاه‌های متولی در این حوزه تاکید می‌کند: «از دستگاه‌های درگیر در بحث تفکیک از مبدا می‌توان به اداره آموزش و پرورش، سازمان‌های مردم‌نهاد، صدا و سیما و محیط زیست اشاره کرد و با تاکید بر لزوم همکاری و مشارکت تک تک شهروندان به عنوان اصل اساسی و رکن اصلی حسن اجرای این مهم، ضرورت بهره گیری از ظرفیت‌های بخش خصوصی توانمند و کارا نیز همواره بایستی مورد توجه قرار گیرد.»

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تبریز، همکاری شهروندان را اصلی‌ترین رکن تفکیک زباله عنوان می‌کند و می‌گوید: «نقش پررنگ فرهنگسازی‌ و آگاه‌سازی شهروندان از اثرات و پیامدهای موضوع بویژه از سطوح سنی کودکان قطعا تاثیر بسزایی در دستیابی به نتیجه ایده آل دارد.»

تفکیک زباله، هزینه یا سرمایه‌گذاری؟

به گفته اصغری، نه تنها پرداختن به موضوع آموزش هرگز نباید بعنوان هزینه تلقی شود، بلکه یقینا بعنوان سرمایه گذاری برای نسل‌های آتی بوده و جزو اولویت‌ها بایستی باشد، و این امر همکاری تمامی دستگاه‌ها بویژه رسانه‌های جمعی را می‌طلبد.

او مزایای تفکیک زباله در شرایط کنونی شهرمان را اینگونه بیان می‌کند: «تفکیک زباله از مبدا تولید آن در وضعیت فعلی، نه‌تنها باعث حفظ منابع و محیط‌زیست خواهد بود، بلکه منتج به کاهش هزینه‌های اضافی، جلوگیری از آلودگی‌ها و شیوع بیماری‌ها، هدررفت سرمایه‌ها و ارتقا بهداشتی جامعه خواهد بود.»

به گفته مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تبریز، در شرایط کنونی، مدیریت پسماند، توجه ویژه به این مهم از سوی دستگاه‌های دخیل در موضوع مورد تاکید می‌باشد.»

***

واقعیت این است که کشورهای توسعه‌یافته جهان، سال‌هاست که تهدیدها را به فرصت تبدیل می‌کنند، البته اگر ما هم از همین امروز شروع کنیم دیر نیست. دیر گرفتن ماهی از آب، به مراتب بهتر از صرف‌نظر کردن از ماهیگیری است.

البته نباید فراموش کرد که مقوله تفکیک زباله و بازیافت و…، به یک بستر فرهنگی قوی نیازمند هستند. همانطور که نبودن باکس‌های تفکیک زباله در سطح شهر یک ضعف به شمار می‌آید، رها کردن زباله‌ها بدون در نظر گرفتن نوع آن‌ها در باکس‌های تفکیک زباله توسط شهروندان نیز ضعف بزرگ‌تری حساب می‌شود. یک قدم شهروندان، یک قدم مسئولان، چاره این است.